Gerilim Trafosunun Yapısı Nasıldır?
Gerilim trafosunun yapısı, normal iki sargılı gerilim düşüren akım trafoları gibidir. Gerilim trafolarının primer sargısı akım trafolarının primer sargılarına göre tam tersinedir gerilim trafolarının primer sargısı çok sarımlı ince tellerden sekonder sargısı ise az sarımlı ince tellerden oluşmuştur. Sekonder sargısının sarım sayısı primer sargıya dönüştürme oranı kadar azdır. Nüve kesiti gerilim trafosunun yükü ile aynıdır.
Gerilim Trafosu Çeşitleri
Gerilim trafoları kullanım yerlerine göre 2 gruba ayrılır.
FAZ-TOPRAK Arası gerilim trafosu
FAZ-FAZ Arası gerilim trafosu
Faz-Toprak Gerilim Trafosu
Faz-Toprak gerilim trafosu tek izolatörlü gerilim trafosudur. Primer sargının çıkış ucu direkt olarak toprağa bağlanır. Primer sargının giriş ucu şebekeden gelen faz iletkenine bağlanır.
Faz-Faz Gerilim Trafosu
Faz-Faz gerilim trafosu şebekede iki faz arasına bağlanan gerilim trafosudur. İki faz arasına bağlandığı için iki adet izolatör vardır. Primer sargı uçları izalatörler ile dışarıya çıkartılır bu gerilim trafoları genel olarak dengeli bir şekilde yük çeken OG (Orta Gerilim) şebeklerinde 3 adet FAZ-TOPRAK arası gerilim trafosu kullanmak yerine 2 adet FAZ-FAZ kullanarak gerilimi belli bir oranda düşürür. Bu elektrik trafoları ‘V’ harfine benzer bu nedenle ‘V’ tipi gerilim trafoları denir.
Gerilim Trafosu Çevireme Oranı
Gerilim trafolarında primer sargının gerilimi sekonder sargının gerilim oranına çevirimi Şebekenin primer sargısının değeri ne ise, sekonder sargısının değerini bulmak için primer sargısının değeri bölünür. Formül: (n=U1/U2) (10/1 , 40/1 , 100/1……..250 gibi) Örnek: Primer gerilimi 4,000 volt olan bir gerilim trafosunun sekonder’i 100 olduğuna göre bu trafonun çevirme oranı 4,000/100=40/1’dir. Bu değer 100 volt ile çapılırsa primer sargısının nominal değeri bulunmuş olur.
Gerilim Trafosunun Özellikleri
Gerilim trafoları alternatif akım ölçü aletlerinin, ölçme alanlarının genişletilmesinde kullanılır. Yüksek gerilimi belli bir oranda düşüren ölçü trafolarıdır.
Bir gerilim trafosunun primer gerilimi ne büyüklükte olursa olsun sekonder gerilimi 100 ila 120 V olarak standartlandırılmıştır.
Gerilim trafolarının sekonder sargısı akım trafolarının aksine kısa devre yapılmamalarıdır sekonder çıkışları açık devre gibi çalışırlar.
Gerilim trafolarının sekonderine bağlanan ölçü aletlerinde okunan değerleri çevirme oranı (n=U1/U2) ile çarpılmalıdır.
Primer devresinden geçen gerilimi dönüştürme oranına göre sekonder devreye aktarır.
Primer sargıları ince ve çok sarımlıdır.
Sekonder sargıları ince ve az sarımlıdır.
Gerilim trafolarının kapasiteleri çok küçük olup güçleri çoğunlukla 15 ila 600VA arasındadır.
Gerilim trafolarının sekonder uçlarında (v) ucu yüksek gerilimlere karşı korunmak amacı ile topraklanır.
Gerilim trafolarının primer sargı uçları U-V sekonder sargı uçları’da u-v harfiyle gösterilir.
Gerilm trafoları voltmetre gibi hatta ve şebekeye paralel olarak bağlanır.
Aynı gerilim trafosu ile birkaç ölçü aleti kullanılabilir.
Gerilim trafolarının ölçme hassasiyetlerine göre sınıfları (0,1-0,2-0,5-1 ve 3) olmak üzere sınıflandırılır.
Koruma devrelerinde 3 sınıfı, sayaçlarda 0,2-0,5 sınıfı, ölçü aletlerinde 1 sınıf gerilim trafosu kullanılır.
Gerilim trafolarında sekonder uçlarından birine sekonderde oluşacak bir kısa devre önlemek için sigorta konulmaktadır.
Gerilim trafolarında nominal akımların %20 fazlasına kadar yüklenebilir.
Gerilim Trafosu Nasıl Topraklanır?
Sekonder devrelerin tehlikeli bir potansiyele ulaşmasını önlemek için devreleri topraklamak gerekir. Gerilim trafolarının sekonder devrelerinde galvanikli birbirleriyle bağlantılı olan devrelerde tek bir noktada topraklama olmalıdır. Primer fazı toprağa bağlanan bir gerilim trafosunun sekonder topraklaması n terminalinde olmalıdır. Primer sargısı iki faz arasına bağlantılı olan gerilim trafoları diğer terminellere 120 derece faz farkıyla gerilim gecikmesine sahip sekonder devresi olmalıdır. Kullanılmayan sargılar topraklanmalıdır.